Cuộc khởi nghĩa Yên Bái là một cuộc nổi dậy bằng vũ trang bùng phát tại Yên Bái ngày 10/2/1930. Tuy chỉ diễn ra trong một thời gian ngắn tại một địa bàn không rộng, cuối cùng không thành công nhưng cuộc khởi nghĩa là một trong những sự kiện lớn, có ảnh hưởng sâu sắc trên phạm vi toàn quốc và có tiếng vang trên thế giới. Anh hùng dân tộc Nguyễn Thái Học - người chiến sĩ cách mạng kiên trung, lãnh tụ Việt Nam quốc dân Đảng, lãnh đạo Cuộc khởi nghĩa Yên Bái năm 1930 mãi mãi được ghi nhớ và trở thành tượng đài trong lòng dân tộc Việt Nam.

Tâm huyết và tôn kính lãnh tụ Nguyễn Thái Học và cuộc khởi nghĩa Yên Bái năm 1930, sau nhiều năm nghiên cứu, tìm hiểu, năm 2010, nhà văn Ngọc Bái đã bắt đầu viết những trang đầu tiên của tiểu thuyết lịch sử “Ngang trời mây đỏ”.

Năm 2012, cuốn sách được Nxb. Dân trí ấn hành đúng dịp Kỷ niệm 82 năm Khởi nghĩa Yên Bái. Sách dày 298tr., khổ 14,5 x 20,5cm. Ngay từ khi ấn hành, cuốn sách đã thu hút được sự chú ý của dư luận trong và ngoài nước.

Cuốn sách gồm 18 chương viết về Cuộc khởi nghĩa Yên Bái với tư tưởng “không thành công cũng thành nhân” đầy tính bi hùng, không chỉ để ca ngợi, tôn vinh những người anh hùng dân tộc mà còn để lại cho thế hệ mai sau hình tượng  những người con yêu nước, căm thù giặc.

Câu chuyện được bắt đầu bằng sự kiện thành lập tổ chức Việt Nam Quốc dân Đảng yêu nước. Có một nhóm thanh niên trí thức yêu nước đã tập trung tại làng Thế Giao giữa lòng Hà Nội để thành lập Việt Nam Quốc dân đảng, với chủ trương làm một cuộc cách mạng quốc gia, dùng võ lực đánh đổ chế độ thực dân và phong kiến để lập nên một nước Việt Nam độc lập Cộng hòa. Họ tôn Nguyễn Thái Học làm đảng trưởng để lãnh đạo phong trào.

Lần lượt sau đó là các chương viết về cuộc đời Nguyễn Thái Học từ tuổi ấu thơ đến lúc trưởng thành gắn liền với truyền thống yêu nước của gia đình, quê hương làng Thổ Tang, bạn học và các tổ chức yêu nước – cách mạng trong thanh niên, sinh viên ở Hà Nội.

Với nhiệt huyết cách mạng của những đồng sự như: Phó Đức Chính, Nguyễn Khắc Nhu, Nguyễn Thế Nghiệp, Đoàn Trần Nghiệp, Nguyễn Thị Giang… cơ sở cách mạng đã phát triển ở hầu khắp Bắc kỳ và đã lan sang cả Nam kỳ. Họ treo lá cờ nửa đỏ, nửa vàng với khẩu hiệu “Đuổi người Pháp về Pháp, đem nước Nam trả lại người Nam”. Cuộc khởi nghĩa được khởi sự tại Yên Bái, rồi lan ra các địa phương trong cả nước. Nhưng do kế hoạch bị lộ, phía Pháp có sự chuẩn bị đối phó nên khởi nghĩa chưa được bao lâu đã thất bại.

Tác giả cũng lôi cuốn người đọc bằng mối tình của Nguyễn Thái Học và Nguyễn Thị Giang. Mối tình được nảy nở và phát  triển trong phong trào cách mạng đã góp phần giúp tác phẩm trở nên hấp dẫn hơn với người đọc.

Cuối cuốn sách là “Vài dòng tư liệu thay lời cuốn sách” và “Phụ lục: Lai lịch một số nhân vật” giúp chúng ta có thêm tư liệu lịch sử và tiểu sử ngắn về một số nhân vật lịch sử của một phong trào yêu nước và cách mạng những năm hai mươi đến năm 1930.

Kỷ niệm 90 năm Cuộc khởi nghĩa Yên Bái (10/2/1930 - 10/2/2020), Thư viện tỉnh Yên Bái xin trân trọng giới thiệu với bạn đọc tác phẩm “Ngang trời mây đỏ” . Hy vọng tác phẩm sẽ là một thông điệp linh thiêng về lớp cha anh đã chiến đấu và hy sinh xương máu cho cuộc sống bình yên ngày hôm nay của chúng ta gửi tới bạn đọc gần xa.

Cuốn sách hiện được phục vụ tại Phòng Địa chí, Thư viện tỉnh Yên Bái.

Phạm Lan Hương

Trưởng phòng Địa chí